کارگاه آموزشی تخیل صحیح ۲۵ فروردین ۹۹ حسین دارنده
چنانچه فردی را دوست داشته باشید و در او اشکالی را ببینید که احساس کنید می‌تواند آن را رفع کند و با همین اصلاح رفتاری زندگی خود را بهبود بخشد، در اصل شما با انتقاد خود به او لطف نموده‌اید. بنابراین چنانچه از شما انتقاد شد در برابرش جبهه نگیرید و ناراحت نشوید. انتقادی که شما را به کمال نزدیک‌تر کند و سبب شود در زندگی پیشرفت کنید، مثل هدیه‌ای است که از ته دل به شما اعطا شده است.
انتقاد چیست ؟
در ابتدا ببینیم واژه انتقاد به چه معناست. در فرهنگ معین چند معنی برای انتقاد آمده است:خالص کردن، جدا کردن خوب از بد، خرده گرفتن . همان گونه که می‌بینیم انتقاد چند معنی د ارد، اما اصلی‌ترین و شاید مهم‌ترین معنیی آن خالص کردن و جداکردن خوب از بد است. وقتی که فردی را نقد می‌کنید در حقیقت به طور دقیق او را بررسی نموده‌اید، خوب و بد او را از هم جدا می‌کنید و تلاش می کنید تا با نشان‌دادن بدی‌ها و دادن راه‌حل، در رفع کردن آنها کمک کنید.
ولی انتقادکردن قوانین خود را دارد و هر نوع انتقادی درست نیست. اگر در ابتدای متن دقت کنید، بر سازندگی انتقاد تاکید شد. انتقادهایی هم داریم که به صورت مخرب انجام می‌شوند و خورد کننده روح هستند. گاهی اوقات تصمیم اینکه کجا و چه موقع باید از فردی انتقاد کرد و آیا انتقاد ما جایز و درست است، سخت می‌شود. در این مقاله شما را با انتقاد و انواع آن آشنا خواهم کرد و توصیه‌های کاربردی ارائه داده می‌شود تا بتوانید به درستی و موثر از دیگران انتقاد کنید.اما انتقادکردن راه و رسم خود را دارد و هر نوع انتقادی جایز نیست.
دو نوع انتقاد داریم انتقادهای سازنده و انتقادهای مخرب. بعضی وقتها تصمیم اینکه کجا و چه وقت باید از کسی انتقاد کرد و آیا انتقاد ما صحیح است، دشوار می‌شود. ما شما را با انواع انتقاد آشنا میکنیم و اینکه چگونه به درستی و موثر از دیگران انتقاد کنید.
انواع انتقاد
انتقاد سازنده
در این انتقاد شخص تلاش می‌کند تا اشکالاتی را که می بیند را با دادن راه‌حل‌های موثر، به طرف مقابل بگوید. نخستین خصوصیت انتقاد سازنده این است که تنها اشکالات را بیان نکنید. دومین خصوصیت این نوع انتقاد، شیوه انجام آن است. اینکه به طوری انتقاد کنید که شخص در مقابل آن جبهه نگیرد. سخنی با محبت و مثبت از خصوصیتهای انتقاد سازنده است. در این نوع از انتقاد به اعتماد به نفس فرد مقابل آسیبی نمی رسد و شخص محکم تر برای برطرف کردن عیبهای خود قدم برمی دارد.
انتقاد مخرب
در این نوع از انتقاد شخص با خشونت و بعضی اوقات در زمان نامناسب، انتقاد خود را بیان می‌کند. از سوی دیگر تنها عیب‌ها و اشکالات شخص دیگر را به او میگوید به جای اینکه راه کار صحیح و عملی در اختیارش بگذارد. امکان دارد انتقاد کننده مقصود بدی از این کار نداشته باشد اما با روش اشتباهی که انتقاد کند سبب دلخوری و بعضی وقتها از بین رفتن اعتماد به نفس طرف روبرو شود. این نوع انتقاد امکان دارد بسیار آسان تبدیل به عیب‌جویی گردد و سبب می‌شود تا به روابط دو طرف آسیب وارد شود.
چگونه با انتقادات دیگران برخورد کنیم؟
با اينکه انتقاد مي‌تواند ناراحت کننده باشد و روحيه را ضعيف کند، ولی مي‌توان از دید مثبت نیز به آن نگاه کرد: انتقاد علامت صداقت طرف روبرو است و مي‌تواند ما را به سوی راهی بهتر راهنمايي کند. انتقاد مي‌تواند فرصتي براي پيشرفت باشد.
برای بالا بردن روحیه انتقاد پذیری در خود می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
سریع پاسخ ندهید
به سرعت و بدون فکر پاسخ دادن، اشتباه‌ترین رفتاری است که می‌توانید در برابر انتقاد دیگران انجام دهید. زود پاسخ دادن سبب می‌شود چیزهایی بگوییم که بعدا از گفتن آن ها پشیمان بشویم. برای تحلیل و جمع بندی افکار خود قدری زمان بگذارید. چنانچه پیام یا ایمیلی دارای انتقاد به دستتان رسید سریع گزینه‌ی ریپلای را انتخاب نکنید و بعد از به دست آوردن آرامش و تجزیه تحلیل صحیح مبادرت به جواب دادن کنید. چنانچه حضوری و در مقابل مورد انتقاد قرار گرفته اید، و فکر می‌کنید بیش از چند دقیقه احتیاج به فکر کردن دارید این را بگویید و بخواهید که به شما زمان فکر کردن در این مورد بدهند.
منفي را به مثبت تبديل کنيد
يکي از راههای موفقيت در هر چيز اين است که نکات مثبت هر چيزي که دیگران آن را منفي مي‌بينند را ببينيد. بيماري سبب مي‌شود از برنامه ورزشيتان جا بمانيد؟ اين مي‌تواند يک استراحت مناسب باشد. از کارتان خسته شده ايد؟ مي‌تواند زمانی باشد براي نگرش مجدد به زندگيتان و جستجوی يک کار بهتر.
با انتقاد نیز بايد همين گونه رفتار کنيد، بايد نکات مثبت آن را ببينيد. شايد به نظر بي ادبانه و توهين آميز بيايد ولی در بیشتر انتقادات، نکته مثبتي نیز وجود دارد و باعث پيشرفت می شود.
بدون پيشرفت در زندگي به سکون مي‌رسيم. پيشرفت بنیان حياتي زندگي است.
بعضی وقتها اشخاص چون روز بدي را داشته اند شما را به باد انتقاد می گیرند ولی هميشه هم اين گونه نيست. بعضی وقتها در انتقادات حقایق مثبتي وجود دارد.
رفتارتان را عوض کنید
به انتقاد به عنوان فرصتی برای آموختن و بهتر شدن نگاه کنید. شخصی که از شما انتقاد می‌کند اغلب دوست دارد کار شما بهتر شود. به طور صحیح با این موقعیت برخورد کنید و از شخص مقابل تشکر کنید که برای کمک به شما زمان گذاشته است. با این کار در مقابل دفاع کردن از خود ، استقامت می‌کنید.
از انتقادگرتان تشکر کنيد
حتي چنانچه کسی با بي ادبي و توهين از شما انتقاد کرد، از او تشکر کنيد. امکان دارد روز بدي را داشته است يا شايد کاملا آدم منفي باشد. ولی با همه اين حرف‌ها، رفتار و قدرداني شما آنها را خلع سلاح مي‌کند.
حتي چنانچه منتقد تشکر شما را به روشی مثبت دريافت نکند، باز هم براي خودتان بهتر است. اين راهي است که به خودتان گوشزد می کنید که انتقاد چيز خوبي برايتان بوده و با اين کار مي‌توانيد مهربانی و تواضع داشته باشيد.
از انتقادات درس بگيريد
پس از اينکه با ديدي مثبت انتقادات نگاه کردید و از منتقدتان تشکر کرديد، سر کار قبلتان بازنگرديد. بايد براي پيشرفت کوشش کنيد.
اين موضوع براي خیلی ها خيلي دشوار است زیرا اغلب فکر مي‌کنند هميشه حق با آنهاست. ولی هيچ کس نيست که هميشه حق با او باشد. در حقیقت امکان دارد شما اشتباه کرده باشيد و حق با فرد انتقاد کننده باشد. بنابراین بايد ببينيد که آيا مي‌توانيد چيزي را در خودتان جوری عوض کنید که به سوی مثبت برود.
شما بايد فرد بهتري باشيد
خيلي مواقع انتقاد را يک حمله شخصي و توهين فکر مي‌کنيم. ولی اينگونه نيست. البته امکان دارد بعضی وقتها اين گونه باشد اما نبايد آنرا اين گونه تصور کنيم. انتقاد را بايد انتقاد بر رفتارمان برداشت کنيم نه انتقاد بر خودمان به عنوان يک شخص. چنانچه اينکار را بکنيد، ديگر احساسي به آن انتقاد نظر نخواهيد کرد و نکات مثبت آن را خواهيد ديد.
ولی کاري که بیشتر ما مي‌کنيم اين است که انتقاد را يک حمله شخصي گمان کرده و با حمله به آن عکس العمل مي‌دهيم. “من اجازه نمي دهم کسي با من اينگونه صحبت کند.” به خصوص اگر اين انتقاد در جمع صورت گرفته باشد.
چنانچه بتوانيد در مقابل آن حمله آرامش خود را حفظ نمایید و با ادب و احترام به آن انتقاد واکنش دهيد، آنوقت مي‌توانيد فرد بهتري باشيد. و اين کار دو فايده دارد:
ديگران تحسينتان خواهند کرد و تصور بهتري درمورد شما دارند. به خصوص اگر واکنشتان مثبت باشد و بسیار خوب با انتقاد برخورد نموده باشيد.
خودتان حس بهتري نسبت به خودتان پيدا مي‌کنيد. با شرکت در يک حمله شخصي خودمان را زشت نشان خواهيم داد ولی چنانچه بتوانيم خودمان را بالاتر از آن جایگاه نگه داريم، احساس خوبي نسبت به آنچه هستيم پيدا مي‌کنيم و اين بهترين و بالاترين منفعت است.
